หลักการเขียนผังงานระบบ

  ฝังงานระบบ คือรูปภาพหรือสัญลักษณ์ที่ใช้แทนลำดับ หรือขั้นตอนในโปรแกรมรูปภาพหรือสัญลักษณ์ที่ใช้จะเป็นเอกลักษณ์ และแทนความหมายอย่างใดอย่างหนึ่ง

ประเภทของผังงาน

โดยทั่วไปผังงานคอมพิวเตอร์แบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่

1. (Sysfem Flowchart)

เป็นผังงานที่แสดงถึงขั้นตอนการทำงานภายในระบบงานหนึ่ง ๆ โดยจะแสลงถึงความเกี่ยวข้องของส่วนที่สำคัญต่าง ๆ ในระบบนั้น เช่น เอกสารเบื้องต้น หรือสื่อบันทึกข้อมูลที่ใช่อยู่เป็นอะไร และผ่านไปยังหน่วยงานใด มีกิจกรรมอะไรในหน่วยงานนั้น แล้วจะส่งต่อไปหน่วยงานใด เป็นต้น ดังนั้นผังงานระบบอาจจะเกี่ยวข้องกับคน วัสดุ และเครื่องจักร ซึ่งแต่ละจุดจะประกอบไปด้วย การนำข้อมูลเข้า วิธีการประมวลผลและการแสดงผลลัพธ์ (Input – Process -Output)ว่ามาจากที่ใดอย่างกว้าง ๆ จึงไม่สามารถเขียนโปรกรมจากผังงานระบบได้

2.ผังงานโปรแกรม (Program Flowchart) หรือเรียกสั้นๆ ว่า ผังงาน ผังงานประเภทนี้แสดงถึงขั้นตอนของคำสั่งใช้ในโปรแกรม ผังงานนี้อาจสร้างจากผังงานระบบโดยผู้เขียนผังงานจะดึงเอาแต่ละจุดที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ปรากฏในฝังงานระบบมาเขียน เพื่อให้ทราบว่าถ้าจะใช้คอมพิวเตอร์ทำงานตรงจุดนั้นเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ตามต้องการควรจะมีขั้นตอนคำสั่งอย่างไร และจะได้นำไปเขียนโปรแกรมสั่งให้คอมพิวเตอร์ทำงานต่อไป

 

การใช้ฝังงาน

เพื่อให้ทราบถึงความเกี่ยวพันของระบบตั้งแต่เริ่มต้น ว่ามีการปฏิบัติแต่ละขั้นตอนอย่างไรใช้วิธีการอะไรบ้าง เหมาะสำหรับผู้บริหาร ผู้วิเคราะห์ระบบ และผู้เขียนโปรแกรม จะได้ทราบถึงความสัมพันธ์ของแผนกต่างๆ

 

ตัวอย่าง ผังงานระบบและผังงานโปรแกรมของการคำนวนพื้นที่สามเหลี่ยม 100 รูป

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ข้อจำกัดของผังงานระบบ

 ผู้เขียนโปรแกรมบางคนไม่นิยมการเขียนผังงานระบบก่อนที่จะเขียนโปรแกรม เพราะเสียเวลาในการเขียนเป็นรูปภาพหรือสัญลักษณ์ต่าง ๆ นอกจากนี้ยังมีเหตุผลอื่น ๆ ได้แก่

1. ผังงานระบบเป็นการสื่อความหมายระหว่างบุคคลต่อบุคคลมากกว่าที่จะสื่อความหมายระหว่างบุคคลกับเครื่อง เพราะผังงานระบบไม่ขึ้นอยู่กับภาษาคอมพิวเตอร์ภาษาใดภาษาหนึ่ง ทำให้เครื่องม่สามารถรับและเข้าใจว่าในผังงานระบบนั้นต้องการให้ทำอะไร

2.บางครั้งเมื่อพิจารณาจากผังงานระบบ จะไม่สามารถทราบได้ว่า ขั้นตอนการทำงานใดสำคัญกว่ากัน เพราะทุก ๆ ขั้นตอนจะใช้รูปภาพหรือสัญลักษณ์ในลักษณะเดียวกัน

3.การเขียนผังงานระบบเป็นการสิ้นเปลืองเพราะจะต้องใช้กระดาษแลอุปกรณ์อื่น ๆประกอบการเขียนภาพ บางครั้งการเขียนผังงานระบบอาจจะต้องใช้กระดาษมากกว่า 1 แผ่นทั้ง ๆ ที่การอธิบายงานเดียวกันจะใช้เนื้อที่เพียง 3-4 บรรทัดเท่านั้น

4.ผังงานระบบจะมีขนาดใหญ่ ถ้าโปรแกรมที่พัฒนาเป็นงานใหญ่ ทำให้ผังงานระบบแลดูเทอะทะไม่คล่องตัว และถ้ามีการปรับเปลี่ยนผังงานระบบจะทำได้ยาก บางครั้งอาจจะต้องเขียนผังงานขึ้นใหม่

5.ในผังงานระบบจะบอกชั้นตอนการปฏิบัติงานว่าเป็นลำดับอย่างไร ปฏิบัติงานอะไรแต่จะไม่ระบุให้ทราบว่าทำไมจึงต้องเป็นลำดับและต้องปฏิบัติงานอย่านั้น

6.ในภาษาคอมพิวเตอร์ทีใช้กันในปัจจุบัน เช่น ภาษาซี ผังงานระบบไม่สามารถแทนลักษณะคำสั่งในภาษาได้ชัดเจน ตรงไปตรงมา

สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียนผังงานระบบ

    การเขียนผังงานระบบต้องใช้สัญลักษณ์ต่าง ๆ นำมาเรียงกัน เพื่อแสดงลำดับขั้นตอนการทำงาน โดยมีลูกศรเชื่อมระหว่างภาพต่างๆ สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียนผังงานระบบที่นิยมใช้กันนั้นเป็นสัญลักษณ์ของหน่วยงานสถาบันมาตรฐานแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (American National standard lnstitute : ANSI) และองค์การมาตรฐานนานาชาติ (International Standard Organiztion : ISO) หน่วยงานดังกล่าว ทำหน้าที่รวบรวมละกำหนดสัญลักษณ์มาตรฐานที่จะใช้เขียนผังงานระบบ ดังนี้

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

หลักเกณฑ์ในการวิเคราะห์งาน

            การวิเคราะห์งานหรือการวิเคราะห์ปัญหา นับว่าเป็นหัวใจสำคัญของการเขียนโปรแกรมหรือขุดคำสั่งต่าง ๆ เพื่อสั่งให้คอมพิวเตอร์ทำงาน การวิเคราะห์งานเป็นการศึกษาถึงลักษะและรอบละเอียดของปัญหาเกี่ยวกับงานที่ต้องการเขียนโปรแกรมเข้าเครื่องคอมพิวเตอร์นำมาศึกษา วิเคราะห์และตีความ เพื่อช่วยให้เข้าใจงานนั้นได้ดียิ่งขึ้น เช่น ต้องการให้เครื่องทำอะไร ลักษณะผลลัพธ์ที่ต้องการแสดง วิธีการประมวณผลที่ต้องใช้ และข้อมูลที่จะต้องป้อนเข้าไป

            กล่าวโดยสรุปการวิเคราะห์ งานจะเป็นการศึกษาผลลัพธ์ (Output) ข้อมูลที่นำเข้า (Input)

และวิธีการประมวลผล (Process) รวมทั้งการกำหนดเครื่องตัวแปร (Vanacle) ที่จะใช้ในโปรแกรมนั่นเอง วิธีการวิเคราะห์งานให้ได้ผลดีนั้นมีหลายแบบ แต่หลักเกณฑ์ใหญ่ๆ ที่นิยมใช้กันอยู่ทั่วไปสามารถแยกเป็นข้อ ๆ ได้ตามลำดับต่อไปนี้

     1. สิ่งที่โจทย์ต้องการ หมายถึง สิ่งที่ต้องการให้เครื่องคอมพิวเตอร์ทำให้ เช่น ต้องการให้คำนวณเงินเดือนและค่าแรง เป็นต้น งานแต่ละชิ้นอาจต้องการใช้เครื่องทำงนให้มากกว่าหนึ่งอย่าง ซึ่งควรจะเขียนไว้เป็นข้อ ๆ ให้ชัดเจน การพิจารณาถึงสิ่งที่โจทย์ต้องการเป็นส่วนที่สำคัญมาก เพราะถ้าไม่ทราบก็ไม่สามารถจะทำชั้นตอนต่อไปได้เลย หรือถ้าเข้าใจส่วนนี้ผิดก็จะทำให้งานชั้นต่อไปผิดหมด

      2. ผลลัพธ์ที่ต้องแสดง (Output) หมายถึง การวิเคราะห์ลักษณะของงาน หรือรูปแบบผลลัพธ์ที่ต้องการให้คอมพิวเตอร์แสดงออกมาว่าควรจะมีลักษณะอย่างไร มีรายละเอียดที่ต้องการให้แสดงในรายการมากน้อยเพียงใด หรือรายระเอียดชนิดใดที่ไม่ต้องการให้แสดงออกมาในรายงาน ในกรณีนี้เป็นหน้าที่ของผู้เขียนโปรแกรมเองว่าจะต้องการรูปแบบของรายงานออกมาโดยมีรายละเอียดที่จำเป็นและสวยงามเพียงใด เนื่องจากรายงานหรือผลลัพธ์นี้ความสำคัญต่อผู้ริหาร เนื่องจากผู้บริหารจะใช้รายงานหรือผลลัพธ์ไปช่วยในการตัดสินใจวิเคราะห์และแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ได้

        3. ข้อมูลที่ต้องนำเข้า (Input) หมายถึง ข้อมูลที่ตองป้อนเข้ามาเพื่อใช้ในการประมวณผล ซึ่งเป็นขั้นตอนที่ต่อเนื่องจากการวิเคราะห์ลักษณะของผลลัพธ์ คือ เมื่อพิจารณาถึงลักษะของ Output ที่แน่นอนแล้ว ข้อมูลที่ต้องนำเข้าไปก็ควรจะพิจารณาให้เหมาะสมกับผลลัพธ์ที่ต้องการแสลงด้วย ทั้งนี้อาจจะต้องพิจารณาถึงถึงตอนในการประมวลผลควบคู่ไปด้วย

      4. ตัวแปรที่ใช้ (Variable) หมายถึง การกำหนดชื่อแทนความหมายของข้อมูลต่าง ๆ เพื่อความสะดวกในการอ้างถึงข้อมูลนั้น และการเขียนโปรแกรมด้วยการตั้งช่อตัวแปรที่ใช้ควรคำนึงถึงความหมายที่เกี่ยวข้องกับข้อมูล การตั้งชื่อตัวแปรนี้จะนี้อยู่กับกฏเกณฑ์และความสามารถในกรตั้งตัวแปรแตกต่างกันไป แต่โดยทั่ว ๆ ไป การตั้งชื่อตัวแปรจะพิจารณาความหมายของข้อมูลว่าตรงกับคำใดในภาษาอังกฤษ แล้วนำมาดัดแปลงหรือย่อให้เข้ากับหลักเกณฑ์ของภาษาคอมพิวเตอร์ที่ใช้

       5. วิธีการประมวลผล (Processing) หมายถึง วิธีการประมวลผลโดยแสดงขั้นตอนต่าง ๆ ที่ต้องทำตามลำดับ เริ่มจากการรับข้อมูลนำไปประมวลผลจนได้ผลลัพธ์ ขั้นตอนนี้จะต้องแสดงการทำวานที่ต่อเนื่องตามลำดับ จึงต้องจัดลำดับก่อนหลังให้ถูกต้อง ในชั้นตอนของวิธีการนี้ถ้ายิ่งกะทำงานให้ละเอียดก็จะช่วยให้การเขียนโปรแกรมยิ่งง่ายขึ้น

 

หลักทั่วไปในการเขียนผังงานระบบ

         การเขียนผังงานระบบอาจจะเขียนลงในกระดาษที่มีแบบฟอร์มมาตรฐานที่เรียกว่า Flowchart Worksheet ซึ่งจะช่วยให้เขียนผังงานระบบได้สะดวก ประหยัดเนื้อที่ ง่ายต่อการติดตามจุดต่อและดูเรียบร้อย หรือจะใช้กระดาษธรรมดาเขียนก็ได้ การเขียนรูปสัญลักษณ์ต่าง ๆ ของผังงานระบบเข้าช่วยก็ได้ ปัจจุบันโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ใช้เขียนผังงานระบบที่มีความสวยงามและเป็นมาตรฐานมากยิ่งขึ้น

     ในการเขียนผังงานระบบที่ดี ควรมีหลักเกณฑ์ ดังนี้

  1.มีจุดเริ่มต้นละจุดสิ้นสุดการทำงานเพียงจุดเดียวในหนึ่งผังระบบ

  2.มีทางออกจากสัญลักษณ์ใด ๆ เพียงทางเดียว ยกเว้นสัญลักษณ์แสดงการตัดสินใจสามารถมีทางออกตั้งแต่ 2 ทางได้

  3.มีการเข้าสู่สัญลักษณ์ใด ๆ เพียงทางเดียว ถ้าต้องการทำกระบวนการเดียวกันควรใช้สัญลักษณ์ตัวเชื่อม

  4.ทิศทางลำดับของขั้นตอน ควรจะเริ่มจากบนลงล่างซ้ายไปขวา

  5.ข้อความที่บรรจุในสัญษณ์ควรสั้น กะทัดรัด เข้าใจง่าย

  6.ขนาดของสัญลักษณ์ที่ใช้ควรมีขนาดที่เหมาะสม สวยงาม

  7.เส้นทางที่ใช้ในผังงานควรเป็นระเบียบเรียบร้อย ชัดเจน ไม่พ้นกันไปมาจนไม่สามารถ